Bài viết dưới đây tiết lộ lý do tại sao đám đông xã hội thích tẩy chay mọi người.
“Cancel culture”, hay Văn hoá tẩy chay mô tả cách các nhóm lớn, thường là trên mạng xã hội, nhắm mục tiêu vào những người đã vi phạm đạo đức. Họ thường bị loại ra khỏi vòng tròn xã hội và nghề nghiệp của mình. Cả thuật ngữ “cancel culture” và bản thân hoạt động này đang trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là trong giới trẻ.
Dưới đây là 5 lý do tại sao cancel culture lại được hưởng ứng đến vậy.
1. Cancel culture nâng cao địa vị xã hội
Động lực mạnh mẽ nhất củng cố cancel culture là địa vị xã hội.
Nghiên cứu cho thấy rằng tình trạng xã hội học (sự tôn trọng và ngưỡng mộ từ đồng nghiệp của chúng ta) quan trọng đối với cảm giác hạnh phúc của chúng ta hơn là tình trạng kinh tế xã hội.
Hơn nữa, một nghiên cứu gần đây cho thấy tầng lớp xã hội cao quan tâm đến sự giàu có và địa vị nhiều hơn so với tầng lớp xã hội thấp. Nói cách khác, chính những người đã có địa vị và tiền bạc mới có khao khát địa vị và tiền bạc mạnh mẽ hơn so với những người khác.
Đối với nhiều người giàu có, động lực đó là cách họ đạt được những vị trí cao của mình ngay từ đầu. Một yếu tố khác củng cố thêm động lực này là họ thường được bao quanh bởi những người giống như họ—đồng nghiệp và đối thủ cạnh tranh của họ cũng là những người theo đuổi quyền lực và sự giàu có.
Họ liên tục tìm kiếm những cách mới để tiến lên hoặc tránh trượt dốc. Đối với những người phấn đấu vì xã hội, cancel culture đã tạo ra những cơ hội mới để tiến lên bằng cách hạ thấp người khác.
2. Cancel culture làm giảm địa vị xã hội của kẻ thù
Một người mất thứ hạng xã hội cũng giống như việc một người khác đạt được nó. Nếu bạn là số 6 trên bậc thang địa vị xã hội, thì việc đạt được số 9 là rất khó. Nhưng âm mưu hạ 9 xuống 3 dễ dàng hơn và ly kỳ hơn.
Việc đoàn kết mọi người xung quanh việc đưa điểm 9 xuống điểm 3 sẽ dễ dàng hơn nhiều so với việc tự nâng mình từ điểm 6 lên điểm 9.
Ngoài ra, mọi người thường chậm đưa ra lời khen ngợi về mặt đạo đức cho một hành động tốt và nhanh chóng đổ lỗi cho một hành động xấu. Sự khó khăn tương đối khi làm điều gì đó tốt và thời gian chờ đợi kéo dài để nhận được sự công nhận là lý do tại sao cancel culture lại phát triển mạnh mẽ.
Nó cung cấp phần thưởng xã hội nhanh hơn. Bên cạnh đó, nghiên cứu cho thấy rằng mọi người tham gia vào sự phán xét về mặt đạo đức để nâng cao thứ hạng xã hội của họ.
3. Cancel culture củng cố các mối quan hệ xã hội
Cancel culture không phải là một hoạt động đơn độc. Mọi người thích đoàn kết xung quanh một mục đích chung. Họ có được sự hài lòng khi cùng nhau chống lại một ai đó. Họ tận hưởng cảm giác đoàn kết mà nó mang lại.
Cancel culture là một hoạt động tập thể nhằm củng cố mối quan hệ xã hội cho các thành viên trong nhóm. Mặc dù làm điều gì đó tốt có thể nâng cao vị thế của một nhóm và mang các thành viên lại gần nhau hơn, nhưng nó cũng mang đến khả năng thất bại.
Thật khó để đoàn kết một nhóm để làm điều gì đó tốt vì rủi ro này. Mọi người tham gia phát tán những hành vi sai trái của người khác vì điều đó khiến họ vui hơn. Nó mang lại địa vị và sự đoàn kết xã hội với chi phí thấp. Ngay cả khi nhóm không thành công trong việc tẩy chay ai đó, thất bại đó sẽ tạo ra các cơ hội bổ sung cho cả địa vị và sự gắn kết.
4. Cancel culture buộc kẻ thù phải lộ diện
Cancel culture cho phép mọi người xác định ai là người trung thành với phong trào của họ. Công bố những vi phạm của người khác buộc mọi người phải phản hồi. Mặc dù các mục tiêu của cancel culture vi phạm ở các mức độ nghiêm trọng khác nhau, nhưng thường thì họ đã làm điều gì đó “lỗi thời”.
Điều này là hoàn hảo cho sự phối hợp xã hội, bởi vì nó có nghĩa là mọi người sẽ không đồng ý về việc liệu người đó có nên bị “trừng phạt” hay không. Nếu mọi người đều đồng ý rằng mục tiêu nên bị bôi nhọ, thì không có cách nào để phân biệt bạn với thù. Nhưng nếu một số đồng ý và một số không đồng ý, thì bạn sẽ biết ai là thành viên tận tâm của nhóm và ai là đối thủ.
Những người yêu cầu bằng chứng về hành vi sai trái bị cáo buộc, hoặc đặt câu hỏi về mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm, hoặc tranh luận về tính đúng đắn của cancel culture, đã cho thấy họ không trung thành với chính nghĩa.
5. Cancel culture tạo ra phần thưởng nhanh chóng
Phần thưởng xã hội là ngay lập tức và hài lòng, trong khi đó những mối nguy tiềm ẩn thì quá xa vời và trừu tượng. “Bạn có thể là người tiếp theo khi tham gia vào trò chơi” là một mối hiểm nguy nghe có vẻ xa vời với hầu hết mọi người.
Mọi người thường cho rằng rằng sự thỏa mãn và hài lòng tức thời không đáng để đánh đổi khi phải đối mặt với khả năng nguy hiểm có thể xuất hiện trong tương lai.
Nhưng mong muốn nhận được phần thưởng xã hội ngay lập tức cho dù phải đối mặt với thảm họa có vẻ xa vời và không chắc chắn không phải là điều kỳ lạ của bất kỳ nhóm cụ thể nào. Nó xảy ra với tất cả chúng ta.
Hầu hết mọi người thích nhận được phần thưởng ngay lập tức hơn là ngăn chặn khả năng sự đau khổ sẽ diễn ra trong tương lai. Bao gồm cả những người gièm pha biến đổi khí hậu và những người ủng hộ cancel culture.
Tham khảo và lược dịch: 5 Reasons Why People Love Cancel Culture