Trầm cảm sau sinh là gì?
Có hai dạng trầm cảm sau sinh. Dạng đầu tiên là căng thẳng sau sinh, là một tình trạng tâm trạng nhẹ và kéo dài trong một thời gian ngắn. Một dạng nghiêm trọng hơn, được gọi là trầm cảm nặng sau sinh, là một tình trạng nghiêm trọng, có khả năng đe dọa tính mạng.
Làm thế nào tôi có thể nhận biết trầm cảm sau sinh?
Trầm cảm sau sinh có các triệu chứng thường xảy ra trong vòng ba hoặc bốn ngày sau khi sinh. Các thành viên trong gia đình hoặc những người mới làm mẹ có thể nhận ra các triệu chứng, bao gồm thay đổi tâm trạng, hay chảy nước mắt, cáu kỉnh, lo lắng và khó ngủ, và một số những triệu chứng khác. Những triệu chứng này ảnh hưởng đến 50 đến 80 phần trăm các bà mẹ mới sinh, vì vậy điều quan trọng là phải theo dõi tình trạng của họ. Nếu cô ấy có các dấu hiệu và triệu chứng của trầm cảm sau sinh kéo dài hơn hai tuần, hãy tìm đến sự chăm sóc y tế. 1/5 phụ nữ gặp các triệu chứng này chuyển thành chứng trầm cảm nặng sau sinh.
Làm thế nào tôi có thể nhận biết trầm cảm nặng sau sinh?
Nếu một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè mới sinh con, có một vài điều có thể cho bạn biết rằng họ đã mắc chứng trầm cảm sau sinh. Loại trầm cảm này có thể bắt đầu ngay sau khi sinh hoặc vài tuần sau đó, và nó rất nghiêm trọng. Một triệu chứng chính là người mẹ bị căng thẳng phần lớn mỗi ngày trong ít nhất hai tuần. Cô ấy cũng sẽ có dấu hiệu mất hứng thú với những hoạt động mà cô ấy từng yêu thích. Một số triệu chứng khác bao gồm khó tập trung, cảm giác vô dụng, tội lỗi, mất ngủ và thường xuyên có ý nghĩ về cái chết hoặc tự tử. Khoảng 10 đến 15 phần trăm các bà mẹ mới sinh mắc chứng trầm cảm này, mắc dù đôi khi nó không được phát hiện trong nhiều tháng sau khi sinh. Điều quan trọng là các bà mẹ mới sinh cần được trợ giúp chuyên môn nếu các triệu chứng này phát sinh.
Tôi có thể mong đợi gì từ việc điều trị trầm cảm sau sinh?
Điều trị trầm cảm sau sinh phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân mắc chứng trầm cảm sau sinh, những cơn này sẽ chỉ kéo dài trong khoảng hai tuần. Sau thời gian này, bệnh trầm cảm có xu hướng tự hết. Khi tình trạng trầm cảm ngày càng sâu và kéo dài, mẹ cần có cách điều trị khác. Một số loại điều trị bao gồm liệu pháp tâm lý và thuốc chống trầm cảm. Tâm lý trị liệu thường bao gồm các buổi tư vấn. Thuốc chống trầm cảm có nhiều dạng khác nhau và chưa có bằng chứng về việc những loại thuốc này gây ra vấn đề cho trẻ bú mẹ. Nếu tình trạng trầm cảm nghiêm trọng, các chuyên gia y tế có thể khuyến khích bà mẹ mới sinh dùng thuốc để điều trị chứng mất cân bằng hóa học trong não.
Nếu một người phụ nữ đã trở nên trầm cảm nghiêm trọng và đang có ý định tự tử hoặc có ý nghĩ loạn thần, bác sĩ có thể cho cô ấy nhập viện để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn của mẹ và trẻ sơ sinh. Một loại điều trị hiếm gặp khác là liệu pháp điện giật, mà các bác sĩ đôi khi sử dụng khi các bà mẹ không muốn dùng thuốc.
Thuốc chống trầm cảm có các dạng hóa học khác nhau có các loại tác dụng phụ khác nhau. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin, hoặc SSRI, thường được khuyên dùng cho các bà mẹ đang cho con bú. Một số trong số này bao gồm:
Sertraline
Paroxetine
Fluoxetine
Citalopram
Các bà mẹ đang cho con bú cũng có thể sử dụng một loại điều trị cũ hơn là sử dụng thuốc chống trầm cảm ba vòng. Một số trong số này bao gồm:
Imipramine
Nortriptyline
Đối với trường hợp trầm cảm cực kỳ nghiêm trọng với các triệu chứng loạn thần như ảo giác hoặc hoang tưởng, thuốc chống trầm cảm có thể được kết hợp với thuốc chống loạn thần như Haldol, Risperdal hoặc Zyprexa.
Tại sao tôi bị trầm cảm sau sinh?
Các chuyên gia không biết chính xác nguyên nhân gây ra chứng trầm cảm sau sinh. Họ tin rằng đó có thể là do nội tiết tố trong cơ thể phụ nữ thay đổi khi mang thai và ảnh hưởng đến hoạt động hóa học của não bộ. Sau khi sinh, lượng estrogen và progesterone trong cơ thể giảm đột ngột, điều này có thể khiến những người nhạy cảm phản ứng bằng cách phát triển chứng trầm cảm sau sinh. Một khả năng khác là phụ nữ bị trầm cảm sau sinh có thể có vấn đề tiềm ẩn với tuyến giáp hoạt động kém sau khi sinh. Vấn đề này rất dễ điều trị nếu nó được phát hiện.
Hiện tại, các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu các vấn đề sinh học hoặc xã hội khác có thể gây ra chứng trầm cảm sau sinh. Loại trầm cảm này rất có thể liên quan đến các dạng trầm cảm khác, vì những phụ nữ đã từng bị trầm cảm dưới bất kỳ hình thức nào trước đây đều có nhiều khả năng bị trầm cảm hơn sau khi sinh con. Phụ nữ có người thân từng bị trầm cảm cũng có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh cao hơn.
Tôi có gặp rủi ro không?
Bạn có thể có nguy cơ bị trầm cảm sau sinh nếu trước đó bạn đã từng bị một đợt bệnh tương tự. Ví dụ, nếu bạn bị trầm cảm sau sinh khi sinh đứa con đầu lòng, thì có nhiều khả năng bạn sẽ lại bị trầm cảm sau sinh sau khi sinh đứa con thứ hai. Nếu một phụ nữ đã từng bị trầm cảm, nguy cơ phát triển chứng trầm cảm sau sinh của cô ấy sẽ tăng từ khoảng 10% (phụ nữ không có tiền sử trầm cảm) lên 25%. Phụ nữ mắc bệnh trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực cũng có thể cần phải cẩn thận hơn sau khi sinh. Những phụ nữ này có nguy cơ mắc chứng trầm cảm nặng sau sinh rất cao.
Các yếu tố khác có thể cho thấy nguy cơ trầm cảm sau sinh. Một số trong số này bao gồm trầm cảm khi mang thai, các triệu chứng tiền kinh nguyệt đáng kể trước khi mang thai và người thân bị rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm. Tình huống căng thẳng cũng có thể khiến người phụ nữ có nguy cơ cao mắc chứng trầm cảm nặng sau sinh sau khi sinh.
Điều gì sẽ xảy ra nếu một người phụ nữ không được điều trị chứng trầm cảm sau sinh?
Những phụ nữ không được điều trị chứng trầm cảm sau sinh có thể gây ảnh hưởng xấu đến con cái của họ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bà mẹ trầm cảm ít tương tác với con cái hơn, điều này có thể ảnh hưởng đến hành vi sau này của trẻ. Trẻ em cũng có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện cũng như các nhiệm vụ phát triển khi so sánh với con của những bà mẹ không bị trầm cảm.
Tư vấn có tác dụng giúp đỡ như thế nào?
Hoạt động tư vấn và hỗ trợ có thể giúp phụ nữ vượt qua một số khía cạnh tinh thần của chứng trầm cảm sau sinh. Nếu trầm cảm nặng, người mẹ có thể cần một thành viên trong gia đình luôn bên cạnh để hỗ trợ, trấn an và xác nhận khả năng làm mẹ của mình. Một số vấn đề phổ biến mà người mẹ phải đối mặt với chứng trầm cảm sau sinh bao gồm nỗi sợ hãi bao trùm về trách nhiệm mới của họ và cảm giác tội lỗi về việc trở nên trầm cảm trong khoảng thời gian được cho là hạnh phúc. Các liệu pháp giữa cá nhân và nhận thức-hành vi có thể giúp những bà mẹ này vượt qua những cảm xúc này và đưa vấn đề vào quan điểm thích hợp.
Nguồn tham khảo và lược dịch:Living With: Postpartum Depression
